Für diese Handschrift sind folgende Beschreibungen vorhanden

  • Mohlberg Leo Cunibert, Katalog der Handschriften der Zentralbibliothek Zürich I, Mittelalterliche Handschriften, Zürich 1952, S. 42-44 und S. 358.
    (Standardbeschreibung, momentan angezeigt)
  • Beccaria Augusto, I codici di medicina del periodo presalernitano, Roma 1956, pp. 395-396.
    Zusätzliche Beschreibung anzeigen
  • Euw Anton von, Die St. Galler Buchkunst vom 8. bis zum Ende des 11. Jahrhunderts, Band I: Textband, St. Gallen 2008 (Monasterium Sancti Galli, Bd. 3), S. 367, Nr. 65.
    Zusätzliche Beschreibung anzeigen
Zürich, Zentralbibliothek, Ms. C 78
Creative Commons License

Mohlberg Leo Cunibert, Katalog der Handschriften der Zentralbibliothek Zürich I, Mittelalterliche Handschriften, Zürich 1952, S. 42-44 und S. 358.

Handschriftentitel: Sammelband: Alkuin; Theologische Abhandlungen; Sermones; Anthologie
Entstehungszeit: 9.-15. Jahrh.
Frühere Signatur: 451
Katalognummer: 109
Beschreibstoff: Perg.
Umfang: 162 Bll.
Lagenstruktur: Alte und spätere Lagenbezeichnung: 58v alt: XVII, später: I ~ (162v) alt: XXX, später: XIIII. IV diente als Vorlage: (53v, 86r, 114v, 123r) am Rande: usque huc; (83r, 104r, 122r) am Rande: ab hinc; (114v) oro.
Einband: Pappband
Entstehung der Handschrift: (7r) liber sancti Galli. (50v) Spur des St. Galler Klosterwappens.
Bibliographie:
  • Über die Vorlage von Bl. 57v vgl. Lehmann, Mittelalterl. Bibliothekskataloge I, 257,34.
  • Zu: (7r-11r) J. F. von Schulte, Die Geschichte der Quellen und Literatur des canon. Rechtes, II, 1877, 427 f.
  • zu: (82v ff.) A. Riese, Anthologia latina I, 2, 1870, S. 142-149: Carmina Codicis Turic. 78
  • zu: (160r) L. Traube, in: Berl, philol, Wochenschr. 16, 1896, Sp. 79
  • zu 159r-160r Mario Esposito, Hiberno-latin manuscripts […] , in: Proceedings of the Royal Irish Academy 30, C 1, (1912) S. 5.
  • Beschr. J. C. Orelli, Helperici […] Karolus Magnus et Leo papa, 1832, S. 2-7.
Kodikologische Einheit: I
Handschriftentitel: [Alcuini de virtutibus et vitiis]
Entstehungszeit: 9. Jahrh.
Umfang: 6 Bll.
Format: 18,5 x 11,5 cm
Schrift und Hände: Von einer Hand geschrieben
Buchschmuck: rote Titel und einfache Zierbuchstaben
Inhaltsangabe:
  • Alcuini de virtutibus et vitiis
    • (Bl. 2v-3r) I De sapiencia
    • (6r-6v) VII De misericordia
    • Folgt: Titel: VIII. De indulgentia (Rest fehlt)
    • a. Voraus: (1r, 1v) Kapitelübersicht: I-XXXV
    • b. (2r-2v) Dilectissimo filio Widoni (M. 101, 613-618)
Kodikologische Einheit: II
Entstehungszeit: 14.-15. Jahrh.
Umfang: 27 Bll.
Format: 19,5 x 14,1 cm
Schrift und Hände: II und III von verschiedenen Schreibern.
Buchschmuck: Rote und blaue Anfangsbuchstaben.
Inhaltsangabe:
  • 1. Theolgische Abhandlungen
    • a. (pp. 7r-11r) Adam Summula de Summa Raymundi (unvollst.) […] In summis festis ad missam dicitur una (Hain, 13707 10)
    • b. (11r-17v) Tytulus de sequentibus: Quamvis de sacramentis
  • 2. Sermones
    • a. (17v) Sermones feriales sumpti a principiis nocturnorum: Dominica die: Beatus vir cui omnia optata succedunt …–… 26v semper eamus […] Quod ut possimus […]
    • b. (26v-31v) Sermo de passione domini: Inclinato capite …–… Ut passionem domini.
    • (Folgt: 31v-33v) Nachtrag: Sermones (unvollst.) Rogabat Jesum quidam pharisaeus
Kodikologische Einheit: III
Entstehungszeit: 14.-15. Jahrh.
Umfang: 13 Bll.
Format: 19,7 x 14,2 cm
Schrift und Hände: II und III von verschiedenen Schreibern.
Buchschmuck: Rote und blaue Anfangsbuchstaben.
Inhaltsangabe:
  • 34r Sermones dominicales 46v [(unvollst.):] […] | tiam.b. Secundum est in sustinendis tribulacionibus …–… 46v vere propheta qui venturus est in mundum.
Kodikologische Einheit: IV
Entstehungszeit: 9. Jahrh.
Umfang: 116 Bll.
Format: 22,5 x 16,5 cm
Schrift und Hände: IV verschiedene Hände,
Buchschmuck: rote Titel und Anfangsbuchstaben.
Inhaltsangabe:
  • 1. 47v Ymnus s. Dei Genetricis Mariae. Victoferus atque salutatorius a s. Germano patriarcha Constantinopolitanorum Rithimice compositus […] : In diebus Theodosii …–… 48v Ave sponsa insponsata. Incipit ymnus: Angelus primi status […]
  • Voraus : 47r Augustinus: de civitate Dei Inserit etiam Lactantius (= 1. XVIII, e. 23, n. 2)
  • 2. 48v-50v [Carmina Sangallensia] Versus de evangelio ad picturam (gedr. MGH. Poet, lat. med. aevi II, S. 480-482)
  • Folgt: 50v arabische Zahlzeichen (gedr. Pertz, Archiv, VII, 1839, S. 364)
  • 3. Varia
    • a. (51r) Regeln für Heiligendarstellung Laurentius iuvenis clericus
    • b. (51r-52r) Glossarium Morfo[r]ma. g. l. forma vel figura
    • c. (52r) Decanus sub centurione
    • d. (52r-53v) Canon autem grece latine …–… a societate multorum in unum; xpl ·.· e ·.· I.
  • 4. Formeln
    • a. (53v-54r) Petitio novitiorum: Ego ille initium (gedr. Β. Albers, Consuet. monast. III, 1907, S. 176f.)
    • b. (54r) Traditio infantum: Dum legaliter (Albers, S. 185)
    • c. Promissio regularis (Albers, S. 177)
    • d. (54v-57r) [Confessio Pelagii] Credimus in Deum (M. 78, 488-491)
  • 5. 59r-82v Quinti Sereni: Liber medicinae (Hain 14698)
    • a. (Voraus: 57v) Versus Herbarum species (gedr. F. A. Reuss, Lectiones de scientiarum naturalium historia I, s. a., S. 8)
    • b. (58r-59r) Capitula (LXII) (F. A. Reuss, S. 8f.)
  • 6. Varia
    • a. (82v-83r) Rustice lustrivage (gedr. Aem. Baehrens, Poetae lat. min. III, 1881, S. 170)
    • b. (83r-84r) [De septem miraculis mundi] Primum capitulogium (gedr. H. Omont, in : Bibliothèque de l'Ecole des Chartes 43,1882, S. 47-50)
    • c. (84r-86r) Alkuin an Daphnin Quia pridem (gedr. MGH. Ep. Karol. aevi II, 1895, S. 200f.)
  • 7. Theodulfi carmina
    • a. (86v-91r) [Ad Modoinum] Hoc Modoine tibi (gedr. MGH. Poetae lat.aevi Carol. I, S. 563-569)
      • a. (Voraus: 86r-86v) [Aenigmata Bonifatii: Prologue] Aurea nom decem (MGH., S. 3f.)
      • b. (91r-92v) [Ad Aiulfum] Hoc, Aiulfe, tibi (MGH., S. 560-563)
      • c. (92v-95v) [Rescriptum Modoini] Ludere nemo potest (MGH., S. 569-573)
      • a. (Folgt: 95v-96r) [Epitaphium Vitalis] Quid tibi mors (Aem. Baehrens, III, S. 245f.)
      • b. (96r) Epitafium: Luciola effigies (Aem. Baehrens, V, 1883, S. 385)
  • 8. 96v-103r Catonis disticha [(spät. Hd) (IV libri)] Si deus est animus (Aem. Baehrens, III, S. 216-236)
  • Voraus: 96r-96v Cum animadverterem (Aem. Baehrens, S. 214-216)
  • Folgt: 103r-104v De Philomela Sum noctis socia (Aem. Baehrens, V, S. 368-370)
  • 9. 104r-114v [Angilberti]: [Karolus Magnus et Leo papa] [(Hs: fer kelpc)] Rursus in ambiguos (gedr. MGH. S. 366-379)
  • 10. 114v-116r Scholien zu Quintus Serenus (Nr. 5) (gedr. F. A. Reuss, S. 21-22)
  • 11. Versus varii
    • a. (116r) Tantum vina nocent (gedr. Baehrens, III, S. 271)
    • Aenigma Collis sum (Aem. Baehrens, S. 170)
    • b. (116v-117v) Conflictus veris et hiemis: Conveniant subito (MGH. Poetae lat. aevi Carol. I, S. 270-272)
    • c. (117v) [Isidori (?): ] Carmina Hilarius, Gallia me genitum [(Hs: gemitum)] (M. 83, 1109)
    • d. (118r) [Catonis] Nomina musarum: Clio historias (Aem. Baehrens, S. 243f.)
    • e. (118r-118v) Divisiones musice artis […]
    • f. (118v) Fonte lavat genitor (gedr. A. Riese, Anthologia latina, 1869, Nr. 688-688c)
  • 12. 118v-122r [Beda ven.: ] Epistola de mansionibus filiorum Israhel Quasdam [(Hs: duas)] mihi pariter (M. 94, 699-702)
  • 13. 122r-122v Laurentius Scottus: ohne Titel (Alcuin: M. 101, 729) De X numeris canonum IIII evangelistarum: Quam in prima speciosa (gedr. Mario Esposito, Hiberno latin manuscripts in the libraries of Switzerland, in: Proceedings of the Royal Irish Academy 30, C 1, 1912, 8. 3-5)
  • Folgt: 122v Matthaeus habet testimonia prophetarum XVII …–… 123r Johannes […] canones CCXXXIII
  • 14. 123r-127v [Fortunati: ] Expositio fidei catholice Quicumque vult […] Fides dicitur credulitas (gedr. A. E. Burn, The Athanasian Creed and its early commentaries, in: Texts and Studies, Cambridge IV, 1, 1896, S. 28-39)
  • 15. 128r-149v Perigesis Prisciani grammatici Naturae genitor (Aem. Baehrens, V, S. 275-312)
  • 16. 149v-155r Versus sapientium: Palladi. Sperne lucrum …–… Cum Foebus radiis (Aem. Baehrens, IV, S. 119-136, 47)
  • Folgt: 155r-155v 29 Verse Quam bene sub patule …–… Femina seduite (die zwei letzten Verse gedr.: A. Riese, Nr. 689)
  • 17. 156r-159r Exzerpte
    • a. (156r-156v) Augustinus: de civitate Dei I. Judicii Signum tellus …–… demonstrante intentissime audiamus ( = Lib. 18, e. 23)
    • b. (156v-157r) Dinamus grammaticus …–… suscipiendo nos in aeterna tabernaculo (gedr. A. Mai, Nova Patr. Bibl. I, S. 182)
    • c. (157r-157v) [Augustinus: ] de civitate Dei In manus inquit …–… Primus resurrectionis ( = Lib. 18, e. 23)
    • d. (157v) Item Augustinus dicit: Quattuor sunt necessaria in ecclesia; Terentius dixit: In contextu historiae
    • e. (158r) Enigma est ut est illud Esaie
    • f. (158r-158v) De pulchritudine psalmodie Gregorius ait: Joseph cum de futuro
    • g. (158v) […] In sermone s. Augustini XV super locum evangelii sec. Johannem […] : Reliquit Jesus iudeam.
  • Folgt: (158v-159r) de tribulatione praesenti …–… Que sit perfectio caritatis
  • 18. 159r-160r [Columbanus Abb. Luxov.] Mundus iste transivit (gedr. MGH. Epist. Merow. et Karol. aevi I, 1892, S. 189-190)
  • 19. 160r-160v Versus Silvii de cognomentis salvatoris (gedr. A. Riese, Nr. 689a)
  • Folgt: 160v Stephani episcopi in enciclis quas scripsit ad Leonem …–… Indutus est filius
  • 20. 160v-162v [Publilii Syri sententiae] Contumeliam nec fortis …–… Ubi emas aliena (gedr. G. Woelfflin, Publilii Syri sententiae, 1869, S. 72, v. 99; S. 117, v. 693)

Korrekturen und Ergänzungen:
Mohlberg, Anhang, S. 358
  • Zu IV: A. Riese, Anthologia latina I 2 (1870) S. 142 (= I 2, 1906, S. 158) schreibt: "Turicensis 78 […] olim Freherianus" und verweist (nur in der ersten Auflage) auf Petrus Burmannus Secundus: Anthol. vet. lat. epigrammatum lib. IV n. 88 [= Riese n. 634, S. 144] tom. II (Amstelaedami 1773) p. 59, wo bemerkt ist: "E codice membranaceo […] Marquardi Freheri". Es ist aber nicht bewiesen, dass die von Burmann benutzte Freherianische Hs mit C 78 identisch ist. Fr's Büchersammlung ist nach der Allgemeinen Deutschen Biographie 7 (1878) S. 335 an die Heidelberger Bibliothek übergegangen.
  • Zu IV 3 (51r): Die Regeln für Heiligendarstellungen sind gedruckt im Bulletin de la Société nationale des Antiquaires de France (1902) S. 209.
  • Zu IV 5 (59r): Quinti Sereni Liber medicinae ist gedr. bei F. Vollmer = Corpus medicorum latinorum II 3 (1916) S. 3-52; S. VII-XI: Beschreibung der Hs (A), die irrtümlich als W 78 bezeichnet ist: "codicem A quia unicum est exemplar recensionis melioris" […]
  • Zu IV 4d (54v): Statt M. 78, lies M. 48.
  • Zu IV 8 (96v-103r): Catonis disticha vgl. Fr. Zarncke, Der Deutsche Cato, Geschichte der Deutschen Uebersetzungen […] (Leipzig 1852) S. 170-173. M. Boas, De Parisina quadam sententiarum Catoniarum Sylloga, in: Mnemosyne NS. 43 (1915) S. 290-298: "Turic […] qui est inter Distichorum codices unus ex vetustissimis".
  • Zu IV 9 (104r-114v): Nach "Angilberti" ergänze: Carmina.
  • Zu IV 15 (128r-149v): Der Text endigt: Feliciter explicit idest descriptio orbis terrarum et maris Prisciani grammatici secundum Dionysium. Hiernach ist das Reichenauer Bruchstück 212 der Badischen Landesbibliothek Karlsruhe (von K. Preisendanz, Lesefrüchte. 1. Ein Reichenauer Bruchstück von Priszians Periegesis, in: Neue Heidelberger Jahrbücher N. F., 1939, S. 90-92) ergänzt. Auch dieses Bruchstück datiert 9. Jh. und stammt wohl aus St. Gallen (B. Bischoff hält die Schrift des Reichenauer Fragmentes für südenglisch). Ein dritter Vertreter einer Dionysius-Priszian-Hs (9. Jh.) liegt in Leiden: Cod. Vossianus lat. 2° 67. Eine Priszian-Hs der Badischen Landesbibliothek (K 442, Sammel-Hs) stammt aus dem 10. Jh. Vgl. A. Holder, Die Karlsruher Hss (Karlsruhe 1896) 78. Nach Bischoff: 9. Jh. Zur Priscian-Ueberlieferung s. E. Baehrens, Poetae Lat. minores 5, 262f.
  • Zu IV 17b (156v-157r): Statt: Dinamus grammaticus, lies: Dinamius.
  • Zu IV 19 (160r-160v): Statt: in enciclis, lies: in enciclicis.
  • Beschreibung der Hs: Bruckner, Scriptoria III S. 126: I: "9. Jh., ob st. gallisch ?" IV: "Von mehreren sorgfältigen Händen, 2. H. 9. Jh. fraglich ob durchweg st. gallisch".