Schaffhausen, Ministerialbibliothek, Min. 104

Gamper Rudolf / Knoch-Mund Gaby / Stähli Marlis, Katalog der mittelalterlichen Handschriften der Ministerialbibliothek Schaffhausen, Dietikon-Zürich 1994, S. 237-239.

By courtesy of Urs Graf Verlag, Dietikon. The manuscript description is copyrighted by the publisher.
Manuscript title: Hieronymus, Athanasius
Place of origin: Schaffhausen
Date of origin: 1080-1096
Former shelfmark: 102
Support: Pergament
Extent: 149 Blätter
Format: 21,5 x 16,5 cm
Foliation: Neuere Foliierung I. 1-45. 45a. 46-128. 128a. 129-146.
Collation: (III+1)7 + 3 IV31 + 3 (III+2)54 + 9 IV126 + (III+2)133 + IV141 + II145.
Page layout: Blindliniierung. Schriftraum 15,5-16,5 x 12,5, 26-27 Zeilen.
Writing and hands: Karolingische Minuskel.
Decoration:
  • Incipits und Explicits in roter Rustica, gelegentlich schwarz gestrichelt. Initien teilweise in schwarzer, rot gestrichelter Rustica, 1r, 61r und 124v in Ziercapitalis und rot gestrichelter Rustica.
  • Rote Satzmajuskeln, Namen häufig rot gestrichelt oder rot unterstrichen. Rankeninitialen in roter Federzeichnung mit Knollen von verschiedenen Händen: eine erste Gruppe mit 7zeiligen (1r 21zeilig) Initialen in heller Tinte, 6v und 84v mit grossen Blüten, 75v, 76v, 84v und 94v mit Tieren und Tierköpfen, 115v mit männlicher Figur.
  • Weitere Initialen dieser Gruppe durch Rasur entfernt, 92r, 97r, 101r, 101v und 114r leer geblieben, 6v, 7v, 79v, 86r, 95r, 100v, 103v und 124v durch Rankeninitialen mit Knollen, meist mit Zierklammern, in dunklerer Tinte ersetzt, 61r und 76r neue Vorzeichnung mit Stift.
  • 6v, 44v, 74v und 121r Rankeninitialen mit Knollen und Zierklammern in dunklerer Tinte, 59v und 73r Vorzeichnung mit Stift, 43v und 75r Vorritzung. 103r, 106r, 110v, 111v 113v und 120r Raum ausgespart für Initialen.
Additions: Zahlreiche Korrekturen auf Rasur, seltener interlinear und marginal, von zeitgenössischer Hand. Notamonogramme. 35v Non Diane sed Dane legendum est, aliud Dana, aliud Diana, 12. Jh. 53r Iustitium idem luctus publicus, 12. Jh. 145v Sequentem hunc martires perducis ad celestia. - Sunt (?) in celis anime sanctorum. Textualis, 14. Jh.
Binding: Allerheiligeneinband des 15. Jhs. Heller Schweinslederbezug. Kapitale mit Leder umflochten. Vorne vier, hinten fünf Hutbuckel. Eine nach vorn greifende Langriemenschliesse mit Metallteilen in Messing, teilweise erneuert. Auf dem Rücken zwei Papierschilder mit Werktiteln und Signaturen, das obere 16./17. Jh., das untere 18. Jh. (Cod. 104, korr. aus 102). Spiegelblätter Jahrzeitbuchfragmente, erste Hälfte 14. Jh., s. Anhang D.
Contents:
  • Irv Jahrzeitbuchfragment, s. Anhang D.
  • 1r-6v Sophronius Hieronymus: Vita Pauli. 1r Inter multos sepe dubitatum …–… purpuras cum regnis suis. >Explicit vita s. Pauli primi heremite<. BHL 6596; PL 23, Sp. 18-30; Studies, a. a. O., S. 85; Lambert, Bibliotheca Hieronymiana 2, Nr. 261, zur Hs. S. 476.
  • 6v-43v Athanasius Alexandrinus: Vita Antonii interprete Evagrio Antiocheno.
    • Prologe:
      • >Incipit prologus Evagrii presbiteri in vitam beati Antonii<. Presbiter Evagrius
      • >Item prologus Athanasii episcopi <. Optimum fratres inistis certamen
    • (7v) Text: >Incipit vita sancti Antonii monachi<. Igitur Antonius nobilibus …–… corruptionis arti ces. >Explicit vita beati Antonii composita ab Athanasio episcopo translata ab Evagrio presbitero<.
    BHL 609; PL 73, Sp. 125-168.
  • 43v-59r Sophronius Hieronymus: Vita Hilarionis.
    • Prolog: >Incipit prologus beati Hieronymi presbyteri in vitam beati Hilarionis<. [S]cripturus vitam beati Hilarionis
    • (44r) Text: >Incipit vita beati Hilarionis monachi et heremite<. 44v Hilarion ortus vico Thabata …–… locum dilexerat. >Explicit vita sancti Hilarionis monachi et heremite, composita a beato Hieronimo presbitero<.
    BHL 3879; PL 23, Sp. 29-54; Vita di Martino, Vita di Ilarione, In memoria di Paola, hg. v. A. A. R. Bastiaensen und J. W. Smit, Mailand 1975, S. 72-142; Studies, a. a. O., S. 261 .; Lambert, Bibliotheca Hieronymiana 2, Nr. 262, zur Hs. S. 492.
  • 59r-115r Rufinus Aquileiensis: Historia monachorum.
    • Prolog: >Incipit prologus in vitas sanctorum patrum<. 59v [B]enedictus dominus qui vult omnes homines salvos eri
    • (61r) Text: >Incipit vita sancti Iohannis monachi<. [P]rimum igitur tamquam vere fundamentum nostri operis …–… tanta nobis ostendit mirabilia. Ipsi gloria Amen.
    BHL 6524; Tyrannius Rufinus, Historia monachorum sive de vita sanctorum patrum, Berlin 1990, S. 243-387; diese Hs. gehört nach S. 100 und S. 123, Anm. 30 zur Familie γ.
  • 115r-120r Sophronius Hieronymus: Vita Malchi. >Incipit vita monachi captivi nomine Malchii composita a sancto Iheronimo presbytero <. 115v Qui navali prelio …–… non posse superari. >Explicit de Malcho monacho<. BHL 5190; PL 23, Sp. 55-62; Studies, a. a. O., S. 478 .; Lambert, Bibliotheca Hieronymiana 2, Nr. 263, zur Hs. S. 511.
  • 120r-124v Vita Frontonis. >Incipit prefatio in vitam sancti Frontonis<. [Q]ui homo dei et Christi esse iam cepit, deo et Christo dignus habeatur
    • (121r) Text: >Incipit vita sancti Frontonis<. Erat quidam senex monachus a prima ętate deo devotus …–… ad vestrum augmentum suscepi et hec universis fratribus legite, gratias agentes Amen. >Explicit vita Frontonis<.
    BHL 3192; am Anfang gekürzte, am Schluss erweiterte Fassung der Vita Frontonis; ab Kap. 8, La vie ancienne de S. Front de Périgeux, hg. v. M. Coens, in: Analecta Bollandiana 48 (1930), S. 350, Z. 8-360.
  • 124v-143r Sophronius Hieronymus: Epistola 108 (Vita Paulae). >Incipit vita sancte Paule composita a sancto Iheronymo presbytero<. Si cuncta …–… lepore testatur. >Explicit vita sancte Paule composita a beato Iheronymo presbytero. Benedictus deus in donis suis et sanctus in omnibus operibus suis<. BHL 6548; CSEL 55, S. 306-350, Z. 7; die vorliegende Hs. ist aus einer Vorlage mit gestörter Ordnung kopiert, der Text springt mitten im Satz und ohne Einschnitt: S. 306-336, Z. 19; S. 338, Z. 4 - S. 346, Z. 7; S. 336, Z. 19 - S. 338, Z. 4; S. 346, Z. 7 - S. 350, Z. 7; Vita di Martino, Vita di Ilarione, In memoria di Paola, a. a. O., S. 148-206, Z. 55; S. 208, Z. 33-S.224, Z. 15; S. 206, Z. 55-S.208, Z. 33; S. 224, Z. 15-S.234, Z. 6. Lambert, Bibliotheca Hieronymiana, 1A, Nr. 108, ohne Erwähnung der Hs.
  • 143r-145v Vita Longini von einer späteren Hand des 12. Jhs. >Incipit passio sancti Longini militis qui lancea latus domini perforavit<. [I]n diebus domini nostri Ihesu Christi miles quidam fuit centurio beatissimus vir nomine Longinus …–… glorificans dominum semper. Hec autem acta sunt in partibus lacum Mantuanensis que est appellata Cappadotia IIII Kal. Decembris sub preside Octavio et imperante Tyberio regnante vero domi- no nostro Iesu Christo cui est gloria Amen. BHL 4965, Textschluss abweichend und erweitert. Am Ende stark abgegriffen.
  • 146rv Jahrzeitbuchfragment, s. Anhang D.
Provenance of the manuscript:
  • Identisch mit Liber qui dicitur vita patrum, in quo in primis vita sancti Pauli primi heremite, vita sancti Antonii, vita sancti Hilarionis, vita Iohannis heremite et aliorum sanctorum patrum, historia Malchi monachi captivi, vita Frontonis, vita sancte Paulę viduę im Schaffhauser Bücherverzeichnis um 1100.
  • Als 40 δ im Elenchus librorum von 1589, S. 3, 31 und 39.
Acquisition of the manuscript: Besitzeintrag: 1r Bibliothecae Eccles. Scaphus. ad D. Johan., 17. Jh. Alte Signatur der Ministerialbibliothek: 102.
Bibliography:
  • Boos, Katalog, 1877, S. 12;
  • Stuckert, Hss. des 11. Jh., 1923, S. 127f.;
  • Studies in the text tradition of St. Jerome's Vitae Patrum, hg. v. W. A. Oldfather, Urbana, Illinois 1943, S. 75;
  • Bruckner, Scriptoria Bd. 6, 1952, S. 118;
  • Butz, Katalog, 1994, S. 35, Nr. 10.