The following descriptions are available for this manuscript

  • Beschreibung von Peter Kamber und Mikkel Mangold, Zentral- und Hochschulbibliothek Luzern, 2012.
    (Standard description, currently displayed)
  • Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz in lateinischer Schrift vom Anfang des Mittelalters bis 1550, Bd. II: Die Handschriften der Bibliotheken Bern-Porrentruy, bearbeitet von Beat Matthias von Scarpatetti, Dietikon-Zürich 1983, Nr. 482, S. 175.
    Show additional description
Luzern, Zentral- und Hochschulbibliothek, Msc. 35 4°
Creative Commons License

Beschreibung von Peter Kamber und Mikkel Mangold, Zentral- und Hochschulbibliothek Luzern, 2012.

Manuscript title: Bonaventura; Marquard von Lindau; Sermones
Place of origin: Gelnhausen
Date of origin: 1453–1454
Support: Papier. Wasserzeichen: Bl. 213, 169/174: Mühlrad, ähnlich Piccard Wasserzeichenkartei Nr. 122910 (1461); Bl. 1484, 154163: Traube, Piccard Wasserzeichenkartei Nr. 128980 (1454) und ähnlich 129210 (1453), Bl. 6293 Ochsenkopf, Piccard Wasserzeichenkartei Nr. 74858 (1455) und 74900 (1450); Bl. 95138, 166202: Ochsenkopf, Piccard Wasserzeichenkartei Nr. 75441 (1452) und vereinzelt ähnlich 76555 (1452), 76595 (1451); Bl. 142151 Krone, Piccard Wasserzeichenkartei Nr. 50092 (1450).
Extent: 202 Blätter
Format: 20 x 14–14,5 cm
Foliation: Alte Foliierung 2–43. clxii (161); neuere Foliierung 1–202.
Collation: Lagen: (VI+1) 13 + 4 VI 61 + (VI-1) 72 + VI 84 + V 94 + VI 106 + IV 114 + VI 126 + VII 140 + 2 VI 164 + (IV+III) 178 + 2 VI 202 , Bl. 1 Einzelblatt, nach Bl. 70 ein Blatt herausgerissen. Bl. 169174 in die Textfolge Bl. 165168, 175178 eingefügt. Bl. 1 durch Verklebung mit dem Spiegel beschädigt. 13v114v Reklamanten.
Page layout: Begrenzung des Schriftraumes mit Stift, Schriftraum 14–18 x 10–12, 185r192v zweispaltig (5–6), 28–49 Zeilen.
Writing and hands: Jüngere gotische Buchkursive, meist mit Schleifen, von zahlreichen Händen, Händewechsel z. B. 93r, 140v/141r, 182r/182v; von je einer Hand 2r66v, 74r91v, 185r192v.
Decoration:
  • Rubriziert, vereinzelt rote Überschriften und Zeilenfüllungen, 104r mit Inschrift Nazarenus rex Iudeorum; 38v66v rote Paragraphenzeichen.
  • Wenige rote Lombarden, z. T. Raum für ein- bis zweizeilige Majuskeln ausgespart, nicht ausgeführt.
  • 74r einfache 7zeilige Initiale in Rot und Blau, mit schwarzen Abläufen aus Knollenblättern, auf rot-schwarzem Quadratmustergrund; am Schaft der Initiale zerrt ein mit der Feder gezeichneter Hund.
  • 81v zwei rote Schemazeichnungen der Arche Noah.
Additions: Zahlreiche Streichungen, z. T. in Rot, z. B. 5v, 75r, 129v, 179r.
Wenige Korrekturen von der Hand der Schreiber, z. B. 54r, 92v, 189vb.
Marginalien, z. B. 117r, 138r, 156v, 179r184v, sowie 127v mediante sunder mittell, 167r debilis schwach, kranck.
Binding: Mit hellem, auf dem Vorderdeckel fast vollständig, auf dem Hinterdeckel zum Teil abgerissenem Leder bezogene Holzdeckel, 15./16. Jh. Weisse Kapitale. Buchblock beschnitten, z. T. mit Textverlust. Spiegelblatt vorne Fragment einer theologischen Pergamenthandschrift, 14. Jh., Spiegelblatt hinten Pergamenturkunde einer Eigentumsübertragung in Gelnhausen, datiert 23. Juni 1400, in deutscher Sprache. In den Fälzen Pergamentfragmente von zwei Brevieren, 14. Jh. Im hinteren Deckel Reste einer nach vorne greifenden Langriemenschliessen, im Vorderdeckel ein Befestigungsstift. Ehemals Catenatus, Loch und Rostspuren der Kettenklammer am oberen Rand des Rückdeckels. Im vorderen Spiegel Exlibris des Franziskanerklosters Luzern (Wegmann, Exlibris, Nr. 4534). Rücken mit braunem, schwarz gesprenkeltem Papier geflickt, 18. Jh., Titelschild Sermones festiv[i].
Contents:
  • 1r Am oberen Rand: Gelnhusen, am unteren Rand auf dem Kopf stehend: libellus bene conceptus. 1. Der clagen vorbegriffung (?).
  • 1v leer.
  • 2r66v Bonaventura: Commentaria in libros II – IV sententiarum Petri Lombardi. Auszug. [Q]ueritur utrum minores angeli peccaverunt peccato superbie …–… Queritur utrum innovabuntur elementa. Omnia elementa secundum substanciam remanebunt similiter et forme substanciales. >Et sic est finis< 50v leer. Gegenüber Sancti Bonaventurae Commentaria in quatuor libros sententiarum magistri Petri Lombardi, Bd. 2–4, Quaracchi 1885–1889 sind die vorhandenen Quaestiones z. T. umgestellt und meist auf die Conclusio verkürzt.
  • 67r73v leer.
  • 74r91v Marquard von Lindau: De arca Noe. Fac tibi archam de lignis levigatis. Gen 6° c°. Karissimi mei quam felix forem qui in presenti temporis decursu tam periculoso et funesto archam firmam contra diluvium inundans haberet …–… ut placeat tibi casus peccati ut melior fias sciens quia utrum resurgas vel non certus non es. Terciam (?) racionem //. Bricht ab. RB 5056. Nigel F. Palmer, Artikel Marquard von Lindau, in: Verfasserlexikon², Bd. 6 (1987), Sp. 109f. (Hs. erwähnt).
  • 92r Abstractum–Glossar. Buchstabe A, 26 Lemmata. >1454 post letare< Abstractum, abgezogen oder abgescheiden oder gefriget. Accidens, ein zůwal eins vesen des schins …–… Architechtus werckmeister //. Bricht ab. Kurt Illing, Artikel Abstractum-Glossar, in: Verfasserlexikon², Bd. 1 (1978), Sp. 20–22; bei Heinrich Hänger, Mittelhochdeutsche Glossare und Vokabulare in schweizerischen Bibliotheken bis 1500, Berlin 1972, nicht erwähnt.
  • 92v93r Materiae sermonum.
    • >Merito patimur quia peccavimus (Gen 42,21).< Venerabilis Hugo sic inquit, Creatura sequitur creatorem
    • >Doctorum flos inclitus Augustinus beatus< Christus Iesus paupertatem assumpsit sed divicias non amisit
    • >Accipite spiritum sanctum< (Io 20,22). Christus in hec loquitur verba
    • (93r) >Mirabilia fecit in celo et in terra. Psalmus< (Dn 6,27). Mirabilia operatus deus est in celestibus corporibus … Von anderer Hand: Doctor gloriosus beatus Augustinus in hec verba prorupit. O homo si honorem
    • >Augustinus praesul inclitus in hec verba prorupit< Nulla malicia in celum ascendet
  • 93v De hierarchia angelorum. Ierarchia sicut diffinitur: ierarchia est rerum sacrarum et racionabilium ordinata potestas in subditis retinens dominatum sub deo triplex est autem ierarchia: supercelestis, celestis et subcelestis … Entspricht teilweise Sancti Bonaventurae Commentaria in quatuor libros sententiarum magistri Petri Lombardi, Bd. 2, Quaracchi 1885, Dist. 9.1.1, S. 238, 240. Anschliessend: Spuma boni vini in medio stat, in ymargine [sic] praviWalther, Carmina 18561, und weitere Notizen.
  • 94rv leer.
  • 95r103r Sermones.
    • [H]ortamur vos (2 Cor 6,1). Apostolus non ingratus …–… proposui illam regnis et sedibus et divicias //. Bricht ab,
    • (95v) leer.
    • (96r) >1454< [H]ortamur vos (2 Cor 6,1). Apostolus non ingratus de gracia quam accepit sicut ipse ait, gracia dei sum id quod sum
    • (98r) [G]audium erit in celo (Lk 15,7). Nota quod dominus in tantum desiderat penitenciam peccatoris quod nullius hominis desiderium
    • (99v) Schneyer, Bd. 4, S. 379, Nr. 11, mit anderem Schluss.
    • (100r) >1454< Schneyer, Bd. 3, S. 315, Nr. 279. >1454< Ave gracia plena et cetera (Lk 1,28). In verbis istis commendatur beata virgo ut purissima propter omnis mali absenciam, ibi ave
    • (103r) Ave gracia plena (Lk 1,28). Haec salutacio angeli fidelissima et vera est, non falsa vel irrisora sicut quorundam fuit
  • 103r104r Indulgentiae pro ordine fratrum minorum conventualium. >1454< Hec sunt indulgencie summorum pontificum pro ordine fratrum minorum conventualium, Alexandri, Innocencii, Clementis, Nycolai, Bonifacii. Alexander 4us dedit indulgenciam lxxx dierum …–… et 40 anni dies venialium, 4or centenarii, 4or karene. Ablässe der folgenden Päpste: Alexander IV., Innozenz IV., Clemens IV., Urban IV., Nikolaus IV. und Bonifatius IV.
  • 104r107r Sermo. >1454< Ductus est Ihesus in desertum (Mt 4,1). Hec dominica vocatur xlᵃ et incipit hodieSchneyer, Bd. 4, S. 54, Nr. 64, mit anderem Schluss.
  • 107r Rezept. Nachtrag. >Wilt du lim machen< Nim kessteig und lauss den herten und wen er gehertet ist so rib in uff einem ribissen klein
  • 107v126r Sermones.
    • Ductus est Ihesus (Mt 4,1) Secundum Gregorium plus movent exempla quam verba, ideo volentes alios ad bonam virtutem deducere
    • (109v) >Sermo ad religiosos (?)< Domine bonum est (Mt 17,4). Voluit dominus facere sicut caupo qui ad hoc ut emptorem alliciat concedit ei de vino quod vult vendere
    • (112r) Schneyer, Bd. 4, S. 55, Nr. 81, mit anderem Schluss.
    • (113r) Schneyer, 1350–1500, Petrus Christiani OM, 176.
    • (114v) >Sermo de passione domini< Christus assistens pontifex et cetera (Heb 9,11). Quare dicatur Christus pontifex, nota secundum hystoriam tripliciter peccabantur in lege, scilicet per superbiam, per ignoranciam et per fragilitatem Amen Cristianus.
    • (117v) >Sermo de communione in cena domini< [C]um dilexisset suos (Io 13,1). Hodierne festivitatis magne tres sunt partes principales, scilicet eucharistie tradicio, pedum ablucio, predicacio sive instructio
    • (121r) >Item Francisci< [E]cce ego video (Dn 3,92) Verba sunt Nabuchodonosor de pueris quos vidit in camino ignis
    • (123r) >In dedicacione sancte die iudicii< Venit enim filius hominis (Lk 19,10). Duplex est adventus domini, primus in mundum per misericordiam, secundus in iudicium per iusticiam
  • 126r Materiae sermonis. Nachtrag. Christus Iesus perfectus deus et perfectus homo Non venit peccatores condempnare sed omnes salvos facere, 1 Thi (1 Ti 1,15). Non venit animas peccatorum perdere sed salvare, Lucas ix (Lk 9,24) Weitere Belege zum gleichen Thema.
  • 126v Versus de mulieribus. Nachtrag. Fuge cetum feminarum, namque status omnis harum, prava dat stipendia Walther, Carmina 6944.
  • 127r140r Sermones.
    • >1454 Gelnhusen< Nemini quicquam debeatis (Rm 13,8). Diliges dominum deum tuum ex toto corde tuo, extata anima tua, extatis viribus tuis
    • (129r) >1454< [V]enite ad me (Mt 11,28). Si Christus vocaret nos ad se sequendum et amicos optimos relinquere nos iuberet, certe facere deberemus
    • (130v) >1454 Gelnhusen< [M]ulti sunt vocati (Mt 22,14). Verbum istud est verbum timoris pariter et amoris, in quo duo notantur
    • (133v) >De sancto Valentino episcopo et martyre 1454 Gelnhusen< Schneyer, Bd. 5, S. 389, Nr. 201, mit anderem Schluss.
    • (134r) >Dominica in lxxᵃ 1454 in Gelnhusen< Schneyer, Bd. 4, S. 53, Nr. 51, mit anderem Schluss.
    • (135r) >1454 Gelnhusen< [J]udith ingressa (Idt 9,1). Nota hystoriam a principio, Nabuchodonosor superbus significat diabolum
    • (137v) am Schluss, von gleicher Hand: … Amen. Socius vester schripsit, Gretli Nieuscharli unn Anli Halwillerli unn alli guotti frundschafftt die ich han mitter keptt. Amen.
    • (138r) Convertimini ad me (Ioel 2,12). Sicut tenetur homo decimam dare de rebus predialibus, ita etiam de tempore unum
  • 140r Materiae sermonis. >1454 Gelnhusen< Elegit eum dominus. In laudis preconium incliti apostoli Mathie Dominus elegit viros iustos Ipse enim elegit innocentes … Weitere Belege zum gleichen Thema.
  • 140v157v Sermones.
    • >1454 Gelnhusen< Auctor in libris de causis dicit quod prima causa influit bonitatem suam …–… Gracia dei electus sum id quod sum Iᵃ Cor 15 (I Cor 15, 10). Schneyer, 1350-1500, Conradus (Johannes) Gritsch OM, 116.
    • >1454 Gelnhusen Mathie apostolo< Notabile: Ecce relinquius [sic] omnia et secuti sumus te (Mt 19,27). Felix est qui deo est similius, deus autem nullo exteriori est indigens hoc est in vulgare: Ess ist nit gnůg das man die creatur abscheid an der habung, me man můss ouch setzen und abscheiden si uss der begird … (Wilhelm Wackernagel, Altdeutsche Predigten und Gebete aus Handschriften, Basel 1876, S. 164f., aus Basel, Universitätsbibliothek, B XI 10; vgl. auch A XI 68, 64r).
    • Summa libertas est in personis divinis, spiritus sanctus est tercia persona in divinis, unn ist verpflicht mit dem vatter unde mit dem sun
    • (141r) Salutate Mariam (Rm 16,6). Frequens et devota salutacio continuare et augere amiciciam graciamque ampliorem inpetrare solet
    • (148r) Ave Maria. Ieronymus in sermone de assumpcione virginis. Omne bonum ad quod conditus fuerat homo perdidit in Adam … (vgl. PL 159, Sp. 307)
    • (148v) >De eodem< [O]rietur stella ex Iacob (Nm 24,17). Sicut deus fecit in principio mundi ad illuminacionem corporum luminaria quedam in potestatem diei, quedam in potestatem noctis
    • (150v) >De eodem< Qui creavit me (Sir 24,12). Verbum istud secundum spirituales intellectus potest diversis satis congrue convenire
    • (152r) >Item de passione domini< [R]ecordare paupertatis (Lam 3,19). Nota quod paupertas Christi fuit quattuor in rerum penuria, scilicet quantum ad victum et vestitum et hospicium, item in honore
    • (153r) >1453 De sancto Francisco patre nostro Gelnhusen< Vidi alterum angelum (Apc 7,2). Originaliter sunt scripta et in laudis preconium sanctissimi patris nostri Francisci fundatoris nostre sacre religionis propalata pro introductione verbi huius Vidi etc. (Apc 7,2), Si contigit a remotis aliquid videre vel propter magnitudinem hoc est vel altitudinem
    • (153v) Nota quod pater beati patris nostri sancti Francisci vocabatur Petrus Bernardonis mater vero eius in Christo dilecta domina Pica.
    • >1454 Gelnhusen< Stipendia peccati mors (Rm 6,23). Item nemo potest duobus dominis servire (Mt 6,24). Nemo libenter serviret tali domino qui post longum servicium servientem sibi occideret
    • (155rv) leer.
    • (156r) >Anno domini m° 4° l 3< Cuius est ymago haec (Mt 22,20). Originaliter verba proposita Mathei 22 et transumptione in ewangelio dominicali sicut scripta labente homine aliquo genere moralis peccati tria contingunt
  • 158r leer.
  • 158v159r Materiae sermonum.
    • >De sancto Andrea apostolo 1453<, durchgestrichen. Unde spiritus sanctus volens trinitati edificare turrim ad inhabitandum (nach Lk 14,28). Sapientia edificavit sibi domum et excidit septem columpnas (Prv 9,1) quia facit //. Bricht ab.
    • (159r) >In die nativitatis Christi 53< In signum gaudii multa signa tempore dominice nativitatis claruerunt, nam in oriente tres soles apparuerunt et paulatim in unum corpus solare redacti sunt … Jean Désiré Rasolofoarimanana, Une interpolation dans un sermon de Noël de Luca de Bitonto, OMin. survenue au cours de la tradition manuscrite, in: Archivum Franciscanum historicum 95 (2002), S. 198–200 (Schneyer, Bd. 1, S. 51, Nr. 22).
  • 159r163v Sermones.
    • >In festo prothomartyris Stephani sancti< Stephanus plenus gracia (Act 6,8), originaliter Actuum vii. Pro introductione verbi huius sumo diffinicionem gracie … , anschliessend Nachtrag
    • (160r) Anshelmus in suis oracionibus de sancto Stephano inquit quod tanta cordis mundicia vixit adhuc
    • (160v)
      • >1453 De sancto Iohanne ewangelista< Hic est discipulus (Io 21,7). Multa et plura miracula propter ipsum faciebat
      • >1454 Dominica post epiphaniam< Ihesus proficiebat (Lk 2,52). Proficiebat apud homines ut nos doceret proficere apud nos metipsos
    • (162r) >In festo sanctorum beati Fabiani et Sebastiani martyrum predicavi anno domini mᵒ 454 in Gelnhusen< Schneyer, Bd. 1, S. 490, Nr. 237, mit anderem Schluss.
    • (163v) >In festo purificationis virginis gloriose 1454< Bernardum cupientes invenire gratiam queramus eius inventricem Mariam. Ortus conclusus (Ct 4,12). Beata virgo dicitur ortus conclusus. Unde nomen quod in divina scriptura legitur deduci sera videlicet corporis et anime
  • 164rv Quaestio.
    • Queritur an possibile sit invenire deum in hoc mundo
    • (164v) >De sancto Iohanne ewangelista 1453<, über dem Text, durchgestrichen.
  • 165r Bernardus super assumptione BMV. Exzerpte.
    • Ingressus est ad eam puto in secretarium pudici cubiculi, ubi illa fortassis clausa super se ostio orabat in abscondito. Bernardus Claraevallensis, Opera, hrsg. v. Jean Leclercq / Henri Rochais, Bd. 4, Rom 1966, S. 36, 53, 315; Bd. 5, Rom 1968, S. 273, 279.
    • Am Schluss: Ipsa enim ostendit filio suo pectus et ubera, filius patri latus et vulnera, ibi nulla poterit esse repulsa ubi tot sunt caritatis insignia.
  • 165v Materiae sermonum.
    • >Ieronimus in sermone de assumptione virginis< Omne bonum ad quod conditus est homo perdidit in Adam … PL 159, Sp. 307.
    • >Alexander Nekam super Cantica libro x capitulo 6ᵗᵒ< Nota, inquid, vita beate virginis ascensus fuit
  • 165v Versus.
    • Eterne rex altissime pius deprecanti, robur crucis gratissime infer postulanti … 7 Verse,
    • anschliessend Nomen tuum magnifice rex pater inclite … , sowie Walther, Proverbia 25286.
  • 166r Sermo. Fragment. Dominus dabit vobis signum. Ecce virgo concipiet (Is 7,14). Originaliter Ysaije vii recitative autem in lectione lecta loco epistolae. Reverendissimi patres et domini, excedit multumque supereminet humanam eloquii facultatem prefacti signi magnitudinem Schneyer, 1350–1500, Konzilspredigten 242.
  • 166v167r Materiae sermonum. O viri eroyci doctores bacularii providi flosculis sciencie ornati Iuxta dictum Salomonis [Ecl 1,8] omnis res sit difficilis et quis valet ipsas explicare Cum magnitudinem actus conspicio, cum tantorum dominorum celeberrimorum cetum intueor, tacendi itaque quam fandi mallem … Textwiederholungen und Streichungen, am oberen Rand beschnitten.
  • 167r168v Sermo de trinitate. Mit Texteinschüben: Ps.-Ovidius, Boethius, Petrus Riga. >Sermo ad clerum< Vobis expedit (Io 11,50). Transcripcione ac recitacione autem in ewangelio hodierno. Si radii mental[es] in verbulum propositum inciderint, aperte clarebit Primo dico quod ubi est trinitas indivisa, unitas trina visaOvidius inclitus philosophus ac poeta purpureus qui in fine sui libri de vetula in hiis verbis est professus: Confiteor quod dicta fides quam plurima ponit sed quidam de philosophis qui pauca loquenti // Paul Klopsch, Pseudo-Ovidius De vetula. Untersuchungen und Text, Leiden 1967, S. 275, Buch 3, Verse 711–722. Bricht ab, Fortsetzung 175r.
  • 169r171r Dialogus Salomonis et Marcolfi. Teil 1 – Teil 2, Kap. 3. Auszug. >Nota de Salomone< Cum rex Salomon staret super solium David …–… et bozam vacce super ollam posui ne de lacte dulcedo evanesceret. Salomon et Marcolfus, hrsg. v. Walter Benary, Heidelberg 1914 (Sammlung mittellateinischer Texte 8), S. 1, 3, 6–11, 13–22, 24–26. Michael Curschmann, Artikel Dialogus Salomonis et Marcolfi, in: Verfasserlexikon², Bd. 2, Sp. 80–86.
  • 171r172v Versus.
    • Quondam fuit factum festus … Wilhelm Meyer, Quondam fuit factus festus: ein Gedicht in Spottlatein, in: Nachrichten von der königlichen Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen, Philologisch-historische Klasse, Berlin 1908, S. 412–419, Strophen 1-4, 6-8, 10-15, 31f., 19, 17, 33, 21,
    • Canon dixit ad priore, de te dicere peiore … ,
    • 28, Tu es unum garcione … ,
    • Ego sum de bonis gentes … ,
    • 57, 54, Tu es unus ebriosus ,
    • 48, 62, Prior tunc verecundabat … ,
    • Abbas dixit ad priore, non plus volumus rumore … ,
    • Abbas stetit sub caminum
    Walther, Carmina 16347.
  • 173r174v leer.
  • 175r178r Sermo de trinitate. Fortsetzung von 168v // magna subesse suis voluerunt pondera dictis …–… 175v nemo placere potest et ad ipsum nemo venire. Paul Klopsch, Pseudo-Ovidius De vetula. Untersuchungen und Text, Leiden 1967, S. 275, Buch 3, Verse 723–764.
    • Hoc ille, et sic patet qualiter trinitas una ac unitas trina cernitur a fideli oculo et hoc sufficiat de primo. Dixi 2ᵒ qualiter unitas foras nititur
    • (176v) Cui et alludit ille floridus Boecius in 3ᵒ de consolacione ubi pater canit:
    • (177r) O qui perpetua mundum gubernas CC 94, Buch 3,9, Verse 1–3. Principio celum terramque creasse referturTerra tulit secum quando creata fuit. RB 6823. Aurora Petri Rigae. Biblia versificata, hrsg. v. Paul E. Beichner, Notre Dame, Indiana 1965, Bd. 1, S. 21f., Verse 7–18.
    • Et sic patet qualiter a prima trina unita[s] cuncta fluunt …–… quia quod natura non potuit usus nescit ratio ignoravit (vgl. CC 24B, S. 870).
  • 178v Vincentius super reliquiis sancti Johannis Baptistae. Exzerpte. >Notule< In 2ᵃ parte Speculi historialis libro xv capitulo xxxii. De malis factis sub Iuliano et reliquiis sancti Iohannis baptiste. In Sebastia Iohannis Baptiste sepulcrum apperuerunt … Vincentius Bellovacensis, Bibliotheca mundi seu Speculi maioris, Douai 1624, Bd. 4, S. 228, 269, 552–553, 708. Ergänzungen von der Hand des Schreibers an den beschnittenen Rändern z. T. unleserlich.
  • 179r185r Sermo de passione Jesu Christi. >Incipit passio domini nostri Ihesu Christi per fratrem Uůlrichum ex diversis collecta libris … anno m° cccc 53<, durchgestrichen. Tristis est anima mea (Mt 26,38). Karissimi Christi fideles de more laudabili et consuetudine pro impetracione gracie predicatores solent in principio sermonum ad piissimam Mariam quae est vas omnis gratieet cum venisset ad montem oliveti qui fuit in medio itineris versus Bethaniam, ibi per aliquam //. Bricht ab.
  • 185ra192vb Vita beatae Mariae et Salvatoris rhythmica. Buch 3. Auszug. >De planctu et dolore et tribulacione quam passa est Maria cum vidit filium suum crucifigi< O Iesu mater presens erat et intuebatur, cum suus unigenitus sic cruciebatur …–… Mori tue tribue matri dolorose. Vita beate virginis Marie et salvatoris rhythmica, hrsg. v. Adolf Vögtlin, Tübingen 1888, Verse 5004–5099, 4096–5003, 5100–5807, 5938–5979.
    • 190v leer.
    • (192rb) Frater Cristianus sociorum (?), in Rot.
  • 192vb Schreibervers. Reverende pater lector socius schripsit, ach got wie fro ich was do ich schreip deo gracias. Schriptum est totum, infunde, detis in potum, vgl. Colophons, Bd. 6, Nr. 21039.
  • 193r Calendarium diaeteticum. Januar – Februar.
    • Ianuarius incipit in circumcisione domini et terminatur duobus diebus ante purificationem, interim hoc serva, de optimo vino vel potu calicem ieiunus bibe, sanguinem non minuas In iano clario [sic] calidisque cibis potiaris … Salvatore de Renzi, Collectio Salernitana, Bd. 5, Neapel 1859, S. 4, Vers 95, 97–99. Walther, Carmina 8953; Gundolf Keil, Artikel In Iano claris, in: Verfasserlexikon², Bd. 4 (1983), Sp. 373f.
    • Februarius incipit in vigilia purificationis alme virginis Marie et terminatur sex diebus post Mathei apostoli, interim sanguinem de pollice minue …–… cervisiam bibe in balneo. Agi Lindgren, Das Utrechter Arzneibuch, Stockholm 1977, S. 77, Abschn. 179 (In ianuario de optimo vino bibe …) und 180 (In februario sanguinem minue …). Thorndike/Kibre, Incipits, Sp. 683f.
  • 193v202v leer.
Origin of the manuscript: 96r164v sind mehrfach Predigten datiert: Gelnhausen 1453 und 1454, z. B. 130v Gelnhusen 1454, 153r 1453 De sancto Francisco patre nostro Gelnhusen, 162r In festo sanctorum Fabiani et Sebastiani martyrum [20. Januar] predicavi anno domini m° 454 in Gelnhusen, zahlreiche weitere nicht chronologisch geordnete Datierungen. 8r 1453, 92r 1454 post letare [31. März]. 192rb nennt sich ein Frater Cristianus, der wohl mit dem Schreiber des Textes 185ra192vb, dem Cristianus 117v und dem socius vester 137v identisch ist.
Acquisition of the manuscript: Im vorderen Spiegel Exlibris Bibliothecae FF. Minorum S. Francisci Conv. Lucernae ad S. Mariam in Augia, 2r Fratrum Minorum Conventus Sancti Francisci Lucernae, 18. Jh., Stempel Cantonsbibliotheck Luzern, 19. Jh.
Bibliography:
  • Bruckner, Scriptoria 9, S. 57;
  • CMD-CH, Bd. 2, Nr. 482.