Basel, Universitätsbibliothek, F III 34
Creative Commons License

Aus: HAN. Verbundkatalog Handschriften - Archive - Nachlässe, 2019.

Handschriftentitel: Sammelhandschrift (Naturlehre und Theologie)
Entstehungszeit: 13. Jahrhundert
Frühere Signatur: Kartause Basel, Bibliotheca antiqua, A xxvi:2
Umfang: 1 Band (90 Blätter)
Format: 25,5 x 17,5 cm
Seitennummerierung: Im ganzen Band die Spalten teils mit Tinte, teils mit Stift arabisch alt gezählt, Zählung springt von 129 auf 138; z.T. auch Zeilenzählung in 5er-Schritten in der Mitte zwischen den Kolumnen; ausserdem moderne Bleistiftfoliierung: 1-90
Lagenstruktur: 7 VI84 + III90; rote Lagensignaturen 1-7 auf dem jeweils letzten Versoblatt der Lagen unten in der Mitte (84v nur noch Spur der Signatur erhalten, Rest weggeschnitten), Reklamanten unterhalb der b-Spalte am unteren Blattrand
Seiteneinrichtung: Schriftraum 17 x 10,5 cm, zweispaltig; 42 (Bl. 1-84) bzw. 62 (Bl. 85-90) Zeilen
Schrift und Hände: Textualis, 13. Jh.
Buchschmuck: Bl. 1-84 rubriziert, kleine Lombarden abwechselnd rot und blau, mit Fleuronné
Spätere Ergänzungen: Wenige englische Randbemerkungen, 13./14. Jh., zahlreiche Randbemerkungen von der Hand des Vorbesitzers Dietrich von Niem
Einband: 15. Jh., gelbliches gewachstes Leder (Rücken erneuert 1952); am vorderen Schnitt Pergamentsignakeln; eine Schliesse fehlt; Spiegel Pergament-Fragment (vorn Urkunde von Ludwig von Tierstain apt zů den Ainsydeln betreffend Einigung mit Maister Peter Liebinger chorherren ze Costenz ze Passow und ze Basel, 1396 Sept. 20, fast vollständig; hinten zwei Fragmente, Schriftseite aufgeklebt); auf dem vorderen Deckel kleines Pergament-Titelschild, von einem grösseren nur eine Ecke erhalten
Hauptsprache: Lateinisch
Inhaltsangabe:
  • 1ra-2va Ps.-Seneca: De remediis fortuitorum >De fortuitis casibus. Seneca ad Callionem de remediis fortuitorum< Lucius Anneus Seneca Callioni salutem. Licet cunctorum poetarum carmina gremium tuum semper illustrent …–… Vides autem quoniam [recte: quam rara] domi sit ista felicitas. >Explicit Seneca de remediis fortuitorum<
    Druck: L. Annaei Senecae opera, ed. Friedericus Haase 3. - Leipzig, 1878, 446-457
  • 2va-11ra Alkindi: De radiis stellarum Omnes homines que sensibilia sensu percipiunt …–… hiis qui secreta celestis et elementaris nature nota habent. [2v am Rand von Dietrich von Niem:] Incipit Seneca de officiis
    Explicit anders als in Oxford, Rawlinson Ms. C 117, 157v-168r (F. Saxl u. H. Meier, Verzeichnis astrologischer und mythologischer illustrierter Handschrften des lateinischen Mittealters 3,1, London, 1953, 401) Diese Hs. angezeigt von H. Geist in: Berliner philosophische Wochenschrift 33, 1913, 124 Thorndike/Kibre, Incipits² Sp. 986 Druck: D' Alverny (1974), 215-259 (diese Hs. benützt)
  • 11ra-61rb Seneca: Questionum naturalium libri septem >Lucii Annei Senece de naturalibus questionibus liber incipit ad Lucilium liber i[us]< Quantum inter philosophiam interest Lucili virorum optime et ceteras artes …–… quoniam nunc in summa terra et levi manu querimus. >Explicit liber de naturalibus questionibus<
    Druck: Opera, ed. Haase 2 (1877), 157-318 Hine, Harry M. - The manuscript tradition of Seneca's Natural questions. In: Classical quarterly, 30 (1980), S. 183-217, hier S. 205
  • 61va-82vb Anselmus Cantuariensis: Cur deus homo >Incipit cur deus homo liber Anselmi archiepiscopi Cantuariensi. Prologus< Opus subditum propter quosdam qui antequam perfectum et exquisitum esset …–… deo non nobis attribuere debemus, qui est benedictus in secula amen. >Explicit liber Anselmi cur deus homo<
    Druck: Sancti Anselmi Archiepiscopi opera omnia, ed. F.S. Schmitt 2. - Rom, 1940, 42-133
  • 83ra-84va Roberto Grosseteste: De probatione virginitatis beatae Mariae, lat. (Auszug aus der Suda) >Narracio ex libro qui grece vocatur Suda quem composuerunt viri sapientes isti. Eudemus rhetor. Hellabius qui tempore Theodosii iuvenis. Eugenius Frigius. Zozimus Gazeus. Cecilius. Siculus. Longinus. Cafinus. Lupertus Bericius. Iustinus. Iulius sophista. Pakatus. Pamphilus. Zophirion et Polyon< Temporibus piissimi imperatoris Iustiniani fuit homo quidam princeps Iudeorum Theodosius nomen ipsi. Qui pluribus Christianorum …–… absconditum secretum propalavit
    Thomson, Samuel Harrisson. - The writings of Robert Grosseteste. - Cambridge, 1940, 64f.
  • 84vb leer
  • 85ra-vb Collatio Alexandri cum Dindymo de Brachmanibus (Exzerpt) >De vita et moribus Bragmanorum quod excerpta< Res sui novitate mirabilis rumorum [cod. ruin-] licencia videtur incredula. Semper ab ineunti etate virtutum studiis operam dedi …–… quid calamicosius homine cui libere vivendi negata potestas est?
    Cary, George. - The medieval Alexander. - Cambridge, 1956, 13f.
  • 85vb Nota nullum virtutis meritum est id nasci quod mutare non poteris …–… per pium et humilem affectum fide spe et caritate subnixa
  • 85vb-89vb Sol cum aliquibus oritur quamdiu ascendit ad medium celum fit motus eorum in augmentacione et fortitudine et cum declinat …–… Sextusdecimus combusta donec intersint. 16. Modus
    Vorwiegend Astronomisches, aber auch z.B. wie man das Geschlecht eines Kindes im Mutterleib erkennen kann
  • 90ra-va De coniunctionibus planetarum (Fragment) Planete dicuntur coniuncti cum fuerint in eodem signo …–… Saturnii iunctiones et carceris/
    Thorndike/Kibre, Incipits² 1050 (diese Hs.)
  • 90vb leer, 90v unten Conspectus
Entstehung der Handschrift: Aus der Kartause Basel. Geschenk von Dietrich von Niem: Einträge 1r unten: ... datus a reverendo viro Theodorico Nyen und von der Hand des Klosterbibliothekars im vorderen Spiegel ... a domino Theodorico Nyen abreviatore curtisano cuius anima requiescat in pace. 1r oben Titel und alte Signatur A xxvi 2(m) von Jakob Louber
Erwerb der Handschrift: Eigent.: Öffentliche Bibliothek der Universität Basel
Bibliograph. Nachweise
  • Künzle, Pius. - Unbekannte Scholastiker-Handschriften der Universitätsbibliothek Basel. In: Sapientiae procerum amore, Mélanges ... Jean-Pierre Müller (Studia Anselmiana, 63). - Rom, 1975, S. 467-494, hier S. 476f. Nr. 10
  • Steinmann, Martin. - Ungedruckte Beschreibung, 1981, Nachträge bis 2005 (zugänglich im Sonderlesesaal)
Literatur
  • Alverny d', M.-T. et Hudry, F. - Al Kindi, De radiis. In: Archives d'histoire doctrinale et littéraire du moyen âge, 49 (1974), p. 179f.
Online