Luzern, Zentral- und Hochschulbibliothek, P 37 4°

Bretscher-Gisiger Charlotte / Kamber Peter / Mangold Mikkel, Katalog der mittelalterlichen Handschriften des Klosters St. Urban, Dietikon-Zürich 2013, S. 211-212.

Mit freundlicher Genehmigung des Verlags (Urs Graf Verlag, Dietikon). Das Copyright an der Handschriftenbeschreibung liegt beim Verlag.
Handschriftentitel: Odalricus Virdunensis
Entstehungszeit: Anfang des 13. Jahrhunderts
Beschreibstoff: Pergament
Umfang: 124 Blätter
Format: 28,5 x 20,5 cm
Seitennummerierung: Neuere Foliierung: I. 1-123.
Lagenstruktur: Lagen: 14 IV112 +(IV+1)121. Bl. 121 Einzelblatt, wiederverwendete Makulatur. Bl. 1 mit Pergament geflickt, das Doppelbl. 105/112 am unteren Rand im Bund mit Pergament verstärkt. Unterer Rand von Bl. 46 und 51 weggeschnitten. Lagenzählung am Schluss der Lagen ius-xvus.
Zustand: Zahlreiche Risse im Pergament mit weissem Faden genäht.
Seiteneinrichtung: Stiftliniierung, Schriftraum 22-23 x 15,5-16 cm, zweispaltig (7-7,5), 62r und 86r-87r (Capitula) dreispaltig, 42 Zeilen.
Schrift und Hände: Frühgotische Minuskel wohl von einer Hand.
Buchschmuck:
  • Rubriziert, Überschriften, Marginalien und Zeilenfüllungen in Rot; rote Kopftitel: auf den Versoseiten jeweils L, auf den Rectoseiten Zählung der Bücher: I - IIII. Ein- bis dreizeilige rote Lombarden mit Punktverdickungen, z. T. mit Konturbegleitstrichen.
  • Zu Beginn des dritten Buchs 7zeilige (62va), des vierten Buchs 14zeilige (87va) schwarz-weiss-rote Spaltleisteninitiale mit Spangen und Ranken auf graugrünem, rot gepunktetem Grund in rot-weissem Rahmen; 87va Initium in abwechselnd roten und schwarzen Zierbuchstaben.
Spätere Ergänzungen: Korrekturen des Schreibers, z. B. 7rb, 59va, 111ra; Marginalien des Schreibers, z. B. 21va, 40va, 87va. Korrekturen und Ergänzungen, 13./14. Jh., z. B. 1r, 18rb, 31v, 91v, 121rb. Wenige Ergänzungen des 15./ 16. Jhs., z.B. 75r, 120va. Rasuren, z.B. 10va, 65ra, 91rb. Notazeichen, z. B. 23va, 43va, 99va. 1r am oberen Rand Sentencie (?) Ulrici Werdunensis, 16./17. Jh., stark beschnitten. 88v/89r und 96v/97r Einritzungen.
Einband: Mit braunem Leder bezogene Pappdeckel, St. Urban 1717-1726, siehe Einleitung, S. 46. Blau-weisse Kapitale. Schnitt rot-blau gesprenkelt. Spiegel- und hintere Vorsatzblätter (122, 123) Papier; vorderes Vorsatzblatt (I) Pergament: Ir Speculum humanae salvationis, Kap. 21, Verse 82-100, Kap. 16, Verse 1-26, 28-51; Iv Kap. 16, Verse 54-78, 81-100, Kap. 21, Verse 1-25; Raum für Bilder leergelassen, 14. Jh.; aus der gleichen Hs. P 2 fol., Vorsatzbl. 65. Jules Lutz, Paul Perdrizet, Speculum humanae salvationis, Bd. 1, Leipzig 1907, S. 45, 34f., 44. Auf dem vorderen Buchdeckel Supralibros des Klosters St. Urban (Wegmann, Exlibris, Nr. 7248) in Goldprägung. Lederrücken mit Goldprägung und gelbem Titelschild Beneloquia theol[ogica] Ms.
Inhaltsangabe:
  • Ir-v siehe Einband.
  • 1ra-121rb Odalricus Virdunensis: Breviloquium sententiarum artis theologicae. Prolog: >Incipiunt breviloquia sententiarum artis theologice edita et conscripta a venerabili Oͧdalrico Werdunensi canonico.< Liber artis rethorice testatur omnis narrationis tres esse laudes Grabmann, S. 296-298.
    • (1v) Text: Quoniam novi ac veteris testamenti disciplina sive scientia precipue circa res vel signa versatur …–… per media ad pedes usque illa [sic] duce pervenit.
    • (28ra) Buch 2.
    • (61va) Buch 3: Capitula, 62va Text.
    • (86ra) Buch 4: Capitula, 87rc Text.
    RS 596, Hs. erwähnt.
  • 121va-vb Versus. Makulatur, 13. Jh. // ventura et annunciabunt … Ps 21,32-22,6, mit Glossen; 121vb // sancti eius confitemini … Ps 29,5-10. Blatt teilweise abgerieben. Zahlreiche Notizen, Federproben und Besitzeinträge (?), 15./16. Jh.
  • 122r-123v leer.
Provenienz der Handschrift:
  • 121v Anno domini 1463 expeditum die sanctorum Gervasii et Protasi (19. Juni) et crastino coniunctu (?) Bonstetten, sowie Dominus Johannes Seberg, 15. Jh.
  • 1r Sancti Urbani Bibliothecae, 17. Jh., sowie Stempel 3 Kantonsbibliothek Luzern, 19. Jh.
Erwerb der Handschrift:
  • Im vorderen Spiegel Stempel 10 Zentralbibliothek Luzern, nach 1950.
  • Im Bibliothekskatalog von 1661 verzeichnet: S. 79 Udalrici Werdunensis Bene-Eloquia sententiarum artis theologicae in fol. Ms. in pergameno. Im Bibliothekskatalog von 1730 verzeichnet: 19r Udalrici Werdunensis canonici Breviloquia theologiae M.S.,fol.
Bibliographie:
  • Liebenau, Stiftsschule, S. 28;
  • Martin Grabmann, Le «Breviloquium sententiarum artis theologice» du Chanoine Odalric de Verdun, in: Recherches de théologie ancienne et médiévale 8 (1936), S. 296-299 (Hs. erwähnt als einziger Textzeuge);
  • Bruckner, Scriptoria 9, S. 82, Taf. 25.