Schaffhausen, Ministerialbibliothek, Min. 71
Creative Commons License

Gamper Rudolf / Marti Susan, Katalog der mittelalterlichen Handschriften der Stadtbibliothek Schaffhausen, Dietikon-Zürich 1998, S. 115-116.

Avec l'aimable permission de Urs Graf Verlag, Dietikon. L'éditeur détient l'ensemble des droits de publication.
Titre du manuscrit: Bonaventura, Talmud, Gualterus de Brugis, Bertholdus Ratisbonensis
Période: 13.-14. Jahrhundert
Support: Pergament
Volume: 269 Blätter
Format: 17,5 x 12,5 cm
Numérotation des pages: Neuere Foliierung 1-58, 58a, 59-268.
Composition des cahiers: V10 + 2 VI34 + V44 + VI56 + II59; 9 V149 + II153; 7 VI237 + (VI-10?)239; 2 VI263 + (VI-7?)268, die letzten Bl. einzeln eingeklebt
Etat: Aus 4 Teilen zusammengesetzt.
Nach Bl. 239 und am Schluss fehlen mehrere Blätter. Textverluste.
Reliure: Einband der ersten Hälfte des 20. Jhs. unter Verwendung alter Einbandteile des 14. oder 15. Jhs. Alte Holzdeckel, Rücken und Ecken Leinen und Leder, darüber der alte Lederbezug. Ehemals zwei schmale, nach hinten greifende Langriemenschliessen und eine spätere, breitere Langriemenschliesse, von letzterer Messingnagel auf dem Vorderdeckel erhalten. Ehemals Catenatus, Niete der eisernen Kettenklammer im Vorderdeckel erhalten. Spiegelblatt vorn Fragment mit Traktat über die Armut, Textualis, 13. Jh. Auf dem Spiegelblatt hinten arabische Zahlen von 1-100, bis 21 darüber römische Zahlzeichen. Auf Vorder - und Rückdeckel Pergamentschilder: Breviloquium pauperis et sermones epistolares optimi (?) cum (?) Talmut, hinten kürzer, beide von der gleichen Hand des 15. Jhs. Rückdeckel gebrochen. Auf dem Rücken Papierschild, 19. Jh. Alte Signatur der Ministerialbibliothek: 70.
Provenance du manuscrit: Schaffhauser Franziskanerkloster nach dem Einband Als 47 ß im Elenchus librorum von 1589, S. 11, 23, 59, 69, 72. Besitzeintrag: 1r Bibliothecae Eccles. Scaph. ad D. Joh., 17. Jh.
Boos, Katalog, 1877, S. 8.
Unité codicologique: Teil 1 1r-59v
Composition des cahiers: Alte Lagensignaturen .I. und .iiii a. Reklamanten.
Mise en page: Schriftraum 12,5 x 9, zweispaltig (4), 34 Zeilen.
Type d'écritures et copistes: Textualis, zweite Hälfte des 13. Jhs.
Décoration: Rubriziert. Bei den Kapiteln und Büchern 2-4 zeilige rote und blaue Lombarden, 1ra und 6ra gespalten und mit Fleuronnée.
Ajouts: Korrekturen von zeitgenössischen Händen.
Sommaire:
  • 1ra-58ra Bonaventura: Breviloquium. Prolog >Incipit breviloquium pauperis in scriptura<. Flecto genua mea (Eph 3,14-19). Magnus doctor gentium et predicator veritatis
    • (5rb) Capitula.
    • (5vb) Text: >Incipit liber primus de trinitate < 6ra In principio intelligendum est …–… in gaudium dei nostri qui est Amen.
      Bonaventura, Opera omnia 5, Quaracchi 1891, S. 201-291, die Hs. ist erwähnt S. XXV (unter der alten Signatur Cod. 70).
  • 58rb De XV signis ante diem judicii. [Hi]eronimus autem in annalibus libris Ebreorum inven[it] signa xv dierum …–… angelis congregantibus eos.
    Petrus Comestor, Historia scholastica, PL 198, Sp. 1611A-C.
  • 58va-59vb leer.
Unité codicologique: Teil 2 60r-153v
Composition des cahiers: Alte Lagensignaturen .ius.-.viiiius.
Mise en page: Schriftraum 14 x 10-10,5, einfache Einfassungslinien, 34-41 Zeilen.
Type d'écritures et copistes: Kursive des 13.-14. Jhs.
Décoration: Rubriziert.
Ajouts: Korrekturen von wenig späterer Hand.
Sommaire:
  • 60ra-153v Extractiones de Talmud. Prolog: >In nomine domini. Amen. + Prologus. Prefacio in extractiones Talmut<. Ad Iudeorum perfidie et malicie nec non incredibilis excecationis cordium suorum
    • (62r) Text: Dicit ibi levita quid est quod scriptum est: Cum dabo tibi tabulas lapideas …–… et dixit circuivit. Amen. >Defectus est hic de Talmut magnus. Opposita iuxta se posita magis elucescunt de erroribus Talmut, de virtutibus fidei<
      Nach freundlicher Auskunft von A. Patschovsky hängt diese Handschrift mit dem Hauptzeugen der Extractiones de Talmut (Paris, Bibliothèque Nationale, lat. 16558) zusammen: Der Prolog entspricht der Pariser Hs., 97ra-99rb, der Text ist der dritte Teil der Extractiones mit der systematischen Anordnung des Excerptmaterials unter bestimmten Stichworten und entspricht der Pariser Hs., 5ra-96ra, Zeile 5; vgl. A. Patschovsky, Der «Talmudjude», in: Juden in der christlichen Umwelt während des späten Mittelalters, Beiheft 13 der Zeitschrift für Historische Forschung, Berlin 1992, S. 15 Anm. 6.
Unité codicologique: Teil 3 154r-239v
Composition des cahiers: Alte Lagensignaturen ius-7us, die letzten zwei in arabischen Zahlen.
Mise en page: Schriftraum 12,5 x 9, zweispaltig (4), 35 Zeilen.
Type d'écritures et copistes: Kursive des 14. Jhs.
Décoration: Rubriziert, bei den Predigten 2zeilige rote Lombarden.
Ajouts: 154r oben: Sancti spiritus assit nobis gratia, amen, id est verum fiat, rot; unten: videre cottidie salvatorem in manibus sacerdotum, von anderer Hand. Korrekturen und Marginalien von verschiedenen Händen des 14. und 15. Jhs.
Sommaire:
  • 154ra-217va Gualterus de Brugis: Sermones per totum annum. Abiciamus opera tenebrarum (Rm 13,12). Venientibus enim obviam salvatori tria sunt necessaria …–… 213vb suavitatem odoris. >215va Expliciunt sermones secundum modum collationum per totum annum.<
    Schneyer, Repertorium 2, S. 103-108, Nr. 1-22 ohne 15a, 69, 23-68.
  • Einschübe:
    • (213vb) >De beato Francisco< Sapientia humiliati (Sir 11,1). In verbis propositis ostenditur excellencia beapissimi [sic] confessoris patris nostri Francisci …–… 215rb sequi concedate.
    • (215rb) Materiae sermonum: >Sermo de apostolis<. Lux orta (Ps 96,11). Verba proposita sunt psalmistae in quibus duo occurunt
    • (215va) Register Abiciamus opera tenebrarum
  • 217va Materiae sermonum Misericordia et veritas (Ps 88,15). In verbis propositis commendatorii (?) dicti sancti duo nobis ostenduntur
  • 217va-239vb Ps.-Bonaventura: Pharetra. Auctoritates, alphabetisch nach Themen geordnet, vorwiegend aus Gregor dem Grossen. Angeli nisi quedam nobis interna nunciantes ad tempus ex aere corpora sumerent Ambitio mater ypocrisis latebras amat et tenebras lucis impaciens …–… zelus sic circumspectus sit invictus. >Explicit pharetra Boneventure<.
    • (239vb) Register: Angeli 1.a. … bricht nach fünf Zeilen ab. Textverlust.
Unité codicologique: Teil 4 251r-268v
Mise en page: Schriftraum 13,5 x 9, zweispaltig (4), 38 Zeilen.
Type d'écritures et copistes: Zierliche Textualis, erste Hälfte 14. Jh.
Décoration: Rubriziert. Bei den Predigten 2zeilige rote Lombarden.
Ajouts: Wenige Korrekturen und Marginalien von mehreren Händen des 14., evtl. auch des 15. Jhs.
Sommaire:
  • Bertholdus Ratisbonensis: Rusticanus de tempore et de sanctis. >Sermo Rusticani<. Virtutes celorum movebuntur (Lc 21,26). Per virtutes accipimus spiritus …–… homini auferant. Quod nobis etc. Amen.
    Schneyer, Repertorium 1, S. 473-480, Sermones 4, 7, 8, 91, 93, 97, 96, 99, 98, 9, 101, 102, 10, 11;
    • (261vb) > Dominica secunda<. Nupcie facte (Io 2,1). Iste nupcie signi􏰀cant spirituales nupcias Christi et ecclesie Schneyer, Repertorium 1, S. 473 und 492, Sermones 12, 13, 14, 266.
  • 268vb Notanda de amicitia. Notandum quod in eligendo aliquem in amicum iiiior sunt attendenda: Primum est discrecio eius Item notandum quod multa sunt que ad veram amiciciam pertinent de quibus causa brevitatis tantum xii tangemus. Primum est voluntatum idemptitas …–… sine ulla exceptione communicas// Text bricht nach dem zweiten von zwölf Merkmalen der wahren Freundschaft ab.